Om ons aan te passen aan een omgeving die steeds sneller en ingrijpender verandert, is innovatie noodzakelijk om te overleven als organisatie. Innoveren betekent dat er verandering moet gaan plaats vinden. Daar zit meteen het probleem. Wij mensen willen niet veranderen. “Only wet baby’s like changes” zeggen ze in Engeland. Wij houden liever vast aan iets wat we kennen -ook al is dat niet ideaal- dan dat we moeten kiezen voor iets waarvan de uitkomst nog niet bekend is. Veranderingen aanvaarden is dus voor veel mensen moeilijk. Het kan zelfs stress of slapeloze nachten veroorzaken. Kortom: het roept weerstand op. Een natuurlijke reactie van mensen is om dan net als bij stress: te vechten, te vluchten of te bevriezen. Vechten is: de strijd aanbinden tegen de verandering. Vluchten betekent: net doen alsof er niets aan de hand is. Bevriezen: is niets doen.
Het verandervermogen in Nederland
De uitkomsten uit de Benchmark Verandervermogen 2020* verbazen mij dan ook niet, nl. dat het Verandervermogen in Nederland laag is. Maar dat is niet het enige. Na in totaal drie onderzoeken (2016, 2018 en nu 2020) blijkt dat het Verandervermogen in Nederland niet verbetert, integendeel: de trend is eerder omlaag dan omhoog. Citaat:”…een gebrek aan verandervermogen leidt tot mislukte projecten en transformaties (meer dan 70% van de veranderingen lukt niet!), verspilling van geld en energie en een toename van frustratie en aantal mensen met burn-out…het resultaat van het aandeel medewerkers dat een sterk vertrouwen in dat verandervermogen heeft minus het aandeel dat geen of hooguit deels vertrouwen daarin heeft, is in Nederland met -23 negatief…”
Het Innovator’s Dilemma
Clayton Christensen, hoogleraar op Harvard Business School noemt dit het Innovator’s Dilemma. Hij bedoelt hiermee de moeilijke keus die een gevestigde onderneming soms moet maken tussen het vasthouden aan de bestaande markt door hetzelfde nog beter te doen (‘sustaining innovation’) of het omarmen van nieuwe technologieën of businessmodellen (‘disruptive innovation’). Wanneer je een start-up bent of je bedrijf al slecht draait, heb je geen last van dit dilemma, want er valt dan niets los te laten. Bij de meeste bedrijven is dit echter niet het geval. Dit maakt het omarmen moeilijk, want er is vaak – nog steeds – sprake van een businessmodel waar een markt voor is en waarmee je inkomsten genereert. De vraag is alleen: hoe lang nog?
Innovatie de kunst van het loslaten en omarmen
Innovatie lijkt nu wel een toverwoord, maar ga niet innoveren om het innoveren. Innovatie is niet altijd leuk, maar vaak wel noodzakelijk. Wanneer het goed loopt en de perspectieven zijn goed, moet je vooral doorgaan op de ingeslagen weg. Zoek dan naar de verbetering binnen de huidige context. Maar in andere gevallen of bij andere bedrijfsonderdelen kan meer radicale innovatie noodzakelijk zijn. Wat het ook is, bij verandering zijn er in ieder geval twee zaken waar je rekening mee moet houden. De ene kant is het – tijdig – kunnen loslaten van het bestaande en de andere kant is het met volle overtuiging bedenken en uitvoeren van nieuwe, innovatieve oplossingen. Innovatie is zowel de kunst van het loslaten als de kunst van het omarmen.
Waarom bestaan we?
Het is nog steeds heel moeilijk voor bedrijven om actueel te blijven in een veranderende wereld, waar technologische ontwikkelingen vaak het tempo bepalen. Het volstaat niet meer om eens in de vier jaar na te denken over een nieuwe visie en strategie, want dan ben je waarschijnlijk te laat. De weerstand bij eigen medewerkers overwinnen blijkt het grootste obstakel te zijn. “Culture eats strategy for breakfast” zei Peter Drucker al 20 jaar geleden. Bedrijven en instellingen moeten zich vragen blijven stellen als: waarom zijn we in het leven geroepen? Waar sta ik nu? Wat ben ik nu? Welke ontwikkelingen zie ik? Wat prikkelt me? Welke alternatieven kan ik bedenken? Welke keuzes maak ik? Wat is onze oplossing? Hoe breng ik dit goed voor het voetlicht? Bedenk daarbij wat Christoffel Columbus zei voor hij zijn avontuur begon: “ je kunt nooit de oceaan oversteken als je niet de moed hebt om de kust uit het oog te verliezen”.
Copy: Frank Cooler
*Bron: Benchmark Verandervermogen 2020 van de First Day Advisory Group